Giới thiệu
Bộ trao đổi nhiệt (heat exchanger) là thiết bị được sử dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực như HVAC (hệ thống sưởi – thông gió – điều hòa không khí), công nghiệp thực phẩm, hóa chất, điện lạnh và sản xuất công nghiệp. Mục đích chính là truyền nhiệt từ dòng chất này sang dòng chất khác mà không làm chúng trộn lẫn.
Theo thời gian sử dụng, bụi bẩn, cáu cặn, rỉ sét và các tạp chất khác có thể bám trên bề mặt truyền nhiệt, làm giảm hiệu suất trao đổi nhiệt, gây quá nhiệt, tắc nghẽn hoặc thậm chí phá hỏng thiết bị. Do đó, việc vệ sinh và bảo dưỡng định kỳ là yếu tố thiết yếu để đảm bảo thiết bị hoạt động hiệu quả, tiết kiệm năng lượng và kéo dài tuổi thọ.
- Tại sao cần vệ sinh và bảo dưỡng bộ trao đổi nhiệt.
Hiệu suất truyền nhiệt suy giảm
Cặn bẩn bám lên bề mặt truyền nhiệt làm giảm khả năng dẫn nhiệt, khiến hệ thống phải làm việc vất vả hơn để đạt được cùng một mức hiệu suất.
Tăng chi phí vận hành
Khi hiệu suất giảm, hệ thống tiêu tốn nhiều điện năng hơn. Ngoài ra, bộ trao đổi nhiệt hoạt động không ổn định còn gây hư hại đến các thiết bị liên quan.
Nguy cơ hư hỏng và rò rỉ
Các chất ăn mòn như cặn canxi, axit hoặc chất hữu cơ có thể gây rò rỉ, làm hỏng tấm trao đổi hoặc ống dẫn nhiệt, dẫn đến phải thay thế sớm.
Giảm tuổi thọ thiết bị
Việc không bảo dưỡng đúng cách làm thiết bị xuống cấp nhanh chóng, phải thay mới hoặc sửa chữa thường xuyên.
- Thời gian bảo trì định kỳ phù hợp
Thời gian vệ sinh bộ trao đổi nhiệt có thể khác nhau tùy theo loại thiết bị và điều kiện làm việc. Dưới đây là một số mốc tham khảo:
| Môi trường làm việc | Chu kỳ vệ sinh khuyến nghị |
| Môi trường bụi bẩn cao | 3 – 6 tháng/lần |
| Môi trường sản xuất thực phẩm | 1 – 3 tháng/lần (đảm bảo vệ sinh) |
| Môi trường sạch, điều hòa dân dụng | 6 – 12 tháng/lần |
| Ứng dụng công nghiệp nặng | Kiểm tra hàng tháng, vệ sinh 6 tháng/lần |
- Các bước vệ sinh và bảo dưỡng chi tiết
Bước 1: Tắt hệ thống và đảm bảo an toàn
- Ngắt toàn bộ nguồn điện cấp cho thiết bị.
- Đóng các van đầu vào và đầu ra để tránh áp suất dư.
- Chờ nhiệt độ và áp suất giảm về mức an toàn trước khi thao tác.
Bước 2: Tháo rời bộ trao đổi nhiệt
- Với bộ trao đổi nhiệt dạng tấm (plate heat exchanger): tháo bulong, tháo rời các tấm theo trình tự.
- Với bộ trao đổi nhiệt dạng ống (shell and tube): tháo nắp ống, sử dụng dụng cụ chuyên dụng để tiếp cận bên trong.
Bước 3: Làm sạch cơ học
- Sử dụng bàn chải mềm, que cạo, hoặc dụng cụ chuyên dùng để loại bỏ cặn cứng, cáu cặn và rác.
- Tránh sử dụng vật sắc nhọn để không làm trầy xước bề mặt trao đổi nhiệt.
Bước 4: Vệ sinh hóa học
- Dùng dung dịch tẩy rửa chuyên dụng như axit loãng, dung dịch chống cáu cặn hoặc hóa chất tẩy rửa trung tính.
- Thực hiện theo đúng tỷ lệ pha và hướng dẫn sử dụng để tránh ăn mòn thiết bị.
- Tuần hoàn dung dịch qua hệ thống (clean-in-place – CIP) nếu có thể.
Bước 5: Rửa sạch bằng nước
- Sau khi vệ sinh hóa học, xả toàn bộ hóa chất và rửa sạch bằng nước nhiều lần để tránh tồn dư hóa chất gây hỏng thiết bị.
Bước 6: Kiểm tra và thay thế phụ kiện
- Kiểm tra gioăng (seal), ốc vít, ron làm kín, tấm trao đổi… xem có bị ăn mòn hoặc hư hỏng không.
- Thay mới nếu cần thiết để tránh rò rỉ sau khi lắp lại.
Bước 7: Lắp lại và vận hành thử
- Lắp các bộ phận đúng thứ tự, siết bulong đều và đúng lực siết.
- Mở van từ từ, kiểm tra rò rỉ và áp suất hệ thống.
- Chạy thử và quan sát thông số hoạt động để đảm bảo thiết bị làm việc bình thường.
- Mẹo bảo dưỡng hiệu quả
- Sử dụng thiết bị lọc đầu vào: Giúp ngăn bụi bẩn và cặn lớn đi vào bộ trao đổi nhiệt.
- Theo dõi áp suất và nhiệt độ định kỳ: Những thay đổi bất thường có thể cảnh báo sớm tình trạng tắc nghẽn.
- Lưu trữ lịch sử bảo dưỡng: Ghi lại mỗi lần vệ sinh và thay thế linh kiện để xây dựng chu kỳ phù hợp hơn.
- Đào tạo nhân viên: Người thực hiện vệ sinh phải hiểu rõ cấu tạo và quy trình kỹ thuật.
- Kết luận
Bộ trao đổi nhiệt là thành phần cốt lõi của nhiều hệ thống công nghiệp và dân dụng. Việc vệ sinh và bảo dưỡng định kỳ không chỉ giúp thiết bị hoạt động hiệu quả mà còn kéo dài tuổi thọ, tiết kiệm chi phí sửa chữa và điện năng tiêu thụ.
Hãy xây dựng lịch trình bảo trì cụ thể, sử dụng hóa chất và công cụ đúng cách, và thường xuyên kiểm tra tình trạng thiết bị để đảm bảo hệ thống luôn hoạt động ổn định, bền bỉ và an toàn.
PUVACO– Giải pháp thiết bị công nghiệp cho ngành hóa chất
SĐT: 0969166908
Email: sale02@puvaco.com.vn
Địa chỉ: 15-17 Đường Phù Đổng, Phường Việt Trì, Tỉnh Phú Thọ
Website: puvaco.com.vn
Bài viết liên quan: